27.8.11

Ο Σπινόζα περί ταξικού μίσους



Aπό την ιστοσελίδα Ανωτάτη Σχολή Κακών Τεχνών με τίτλο:


φίλες και φίλοι, καλησπέρα σας

Τι σχέση έχει ο φθόνος με την επανάσταση και τον κομμουνισμό;
Έχει και παραέχει.

Πρώτον, διότι όλοι οι άνθρωποι είναι φθονεροί, κι εγώ κι εσείς.
Το υποστηρίζει και ο Σπινόζα ( homines natura esse invidos, Ηθική, Γ, 55)
o οποίος μας δίνει κι έναν ορισμό του φθόνου και δεν έχουμε κανένα λόγο να μην τον δεχτούμε:

ο φθόνος είναι μίσος, το οποίο μας προδιαθέτει να χαιρόμαστε για το κακό του άλλου, να λυπόμαστε για το καλό του άλλου
(odium, quatenus id considetarur hominem ita disponere, ut malo alterius gaudeat, et contra ut eiusdem bono contristetur, III, XXIV).

Άρα, μιλάμε για μόνιμα και σταθερά στοιχεία της ανθρώπινης φύσης, μια άποψη την οποία δεν δέχονται οι μαρξιστές,
με αποτέλεσμα πολύ συχνά να έρχονται σε αμηχανία και τα όπλα τους να παθαίνουν αφλογιστία (misfire).
Αλλά, μας λέει ο Μπαρούχ, ο φθόνος ως μίσος είναι λύπη,
η οποία είναι ένα αίσθημα δια του οποίου η δύναμη και η τάση του ανθρώπου να ενεργεί εμποδίζεται, κωλύεται, μειώνεται, περιορίζεται
(Invidia est ipsum odium, sive tristitia hoc est affectio, qua homines agendi potentia seu conatus coerectur, Γ, 55).
Η επισήμανση αυτή γίνεται στο πεντηκοστό πέμπτο θεώρημα του Τρίτου Μέρους, το οποίο είναι άκρως σημαντικό:
όταν η ψυχή αναλογίζεται, φαντάζεται την αδυναμία της, τότε θλίβεται – άρα η δύναμη του ενεργείν κωλύεται (Cum mens suam impetentiam imaginatur, eo ipso contristatur)

Κατά συνέπεια,
αντίπαλός μας δεν είναι μόνο ο Κύριος και η Κυριαρχία (καπιταλισμός) αλλά και η ίδια μας η φύση: είμαστε και καλοί και κακοί, μα περισσότερο καλοί.
Αλλά η κακία υπάρχει.
Τι είναι όμως το κακό και τι το καλό;

Τι λέει ο Σπινόζα;
Καλό εννοώ κάθε είδος χαράς και κάθε τι που συμβάλλει σε αυτήν (Γ, 39)
Κακό εννοώ κάθε είδος λύπης και ειδικά αυτό που συντελεί στη ματαίωση ικανοποίησης κάποιας επιθυμίας. (Γ, 39)
Το μίσος φέρνει λύπη και θλίψη και η θλίψη είναι αδυναμία.
Ταξικό μίσος;
Ποτέ πια. Nevermore, που λέει κι ο Έντγκαρ Άλαν Πόε (Τhe Raven)

Λέει ο Σπινόζα:
Το μίσος αυξάνει διά του αμοιβαίου μίσους – αντιθέτως, είναι δυνατόν να εξαλειφθεί δια της αγάπης (Γ, 43 )

Οφείλουμε να διακηρύξουμε ανοιχτά και δημόσια ότι δεν θα πειράξουμε ούτε μια τρίχα του Κυρίου.
Αλλά, δεν πρόκειται σε καμιά περίπτωση να ξεχάσουμε ότι κάθε πράγμα τείνει να εμμένει στο Είναι του (Γ, 6),

άρα,
δυο αντίθετα πράγματα δεν είναι δυνατόν να συνυπάρξουν στον ίδιο υποκείμενο (Γ, 5)
κανένα πράγμα δεν αυτοκαταστρέφεται, αντίθετα όλα καταστρέφονται από εξωτερική αιτία (Γ, 4)

Εάν η θλίψη και η λύπη δεν μας αφήνει να ενεργήσουμε, μας κάνει αδύναμους, πως θα ενεργήσουμε, πως θα επαναστατήσουμε;
Είναι δυνατόν να είμαστε χαρούμενοι σε μια καπιταλιστική κοινωνία;

Αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα.
Εκτός εάν, η καπιταλιστική κοινωνία είναι μια (άκρως συρρικνωμένη) κομμουνιστική κοινωνία,
οπότε έχουμε λόγους να είμαστε χαρούμενοι και δυνατοί.

Κάποιοι σύνδεσμοι σε πηγές τεκμηρίωσης που παρατίθενται στα κείμενα ενδέχεται να μην είναι ενεργοί. Κάποιες από τις πηγές μπορούν να ανακτηθούν συμπληρώνοντας το URL του συνδέσμου (δεξί κλικ στο σύνδεσμο) στο Wayback Machine (http://archive.org/index.php)